صنعت مبلمان قدیمی‌ترین بخش صنایع چوب در جهان است و اکنون بیش از پیش در سطح جهانی در حال رشد و توسعه است. به طوری که هر کشوری بتواند تولیدات مبلمان خود را در بازار بین‌المللی با موفقیت و به خوبی عرضه نماید، تحول و پیشرفت بزرگی در اقتصاد کشورش به وجود خواهد آورد. در پژوهشی با عنوان «بررسی شاخص‌های مؤثر در طراحی مبلمان با هدف توسعه صادرات» که توسط خانم‌ها فرزانه هنربخش و مرضیه اله‌دادی از اعضای هیئت‌علمی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا انجام شده است، شاخص‌های مؤثر در طراحی مبلمان که در افزایش میزان صادرات مبلمان مؤثرند، بررسی شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که علاوه بر شاخص‌های دانش و مدیریت و حمایت‌های دولت از تولیدکنندگان داخلی، نباید عامل نوآوری و ارزش‌های زیبا شناختی و همچنین نقش طراحی مبلمان در افزایش صادرات مبلمان را نادیده گرفت. ما در این مقاله نگاه کوتاهی به پژوهش مذکور خواهیم داشت.

نقش هنر بومی در افزایش صادرات مبلمان

نتایج تحقیقات جهانی محققان در زمینهٔ رفتار مصرف‌کنندگان هنگام خرید کالاهای داخلی و خارجی نشان می‌دهد که مصرف‌کنندگان نوعی رفتار کلیشه‌ای ملی نشان می‌دهند و سعی می‌کنند از محصولات داخلی و ملی خود استفاده کنند. متأسفانه آنچه در ایران امروز شاهدش هستیم خلاف این نتایج را نشان می‌دهد؛ به طوری که امروز تقریباً کشورهای چین، ترکیه و مالزی سهم بازار داخلی صنعت مبلمان ایران را در دست گرفته‌اند. با این حال، مجمع بین‌المللی انجمن‌های طراحان صنعتی (ICSID) فرهنگ را یک بخش اساسی در طراحی صنعتی معرفی کرده است و ارتقاء و گسترش فرهنگ‌ها را یکی از وظایف طراحی می‌داند.

مطالب بیان شده در بیانیه مجمع بین‌المللی انجمن‌های طراحان صنعتی به‌روشنی اهمیت در نظر گرفتن گرایش‌های فرهنگی در طراحی مبلمان را نشان می‌دهد. بر این مبنا، اگر بتوان فرهنگ و عناصر ایرانی را در طراحی مبلمان به کار گرفت و محصولی منحصر به فرد و البته با نگاه به دنیای بین‌الملل تولید کرد، می‌توان علاوه بر جذب مشتریان داخلی، صنعت مبلمان را همچون صنعت توریسم به یک صنعت سودآور برای کشور تبدیل کرد.

با این صحبت‌ها، یکی از شاخص‌های مؤثر در طراحی مبلمان به‌منظور افزایش صادرات، استفاده از رنگ‌ها، نقوش، فرم و فرهنگ ایرانی و همچنین برجسته نمودن فرهنگ و سنت‌های ایرانی در جهت برند سازی مبلمان ایرانی و عرضه آن در سطح بین‌المللی است.

المان‌های اصلی طراحی مبلمان

3 عامل اساسی که معمولاً در طراحی مبلمان در نظر گرفته می‌شوند رنگ، فرم و جنس مواد هستند. هنگام طراحی مبلمان با هدف توسعه صادرات توجه به این 3 عامل بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند:

• رنگ: در نظر گرفتن مفاهیم رنگ‌ها در کشورهای مختلف یکی از معیارهای مهم در طراحی مبلمان به منظور صادرات است. در واقع طراحان مبلمان باید رنگ‌هایی که حاوی مفاهیم مثبت در بازار هدف هستند استفاده نمایند و از رنگ‌هایی که باعث می‌شود خریدار خارجی از انتخاب آن‌ها سرباز بزند، دوری کند.

• فرم: فرم اصلی‌ترین عامل تعیین‌کننده هویت مبلمان است. قبل از انتخاب فرم مبلمان، طراحان مبلمان باید در نظر داشته باشند که فرم نهایی باید زیبا، مرغوب و در عین‌ حال اقتصادی باشد تا محصول مناسبی برای صادرات باشد. به همین منظور یکی از شاخص‌های مؤثر در طراحی مبلمان با هدف توسعه صادرات انتخاب فرم مناسب مبلمان است که باید بر اساس تحقیقات گسترده در بازار هدف انجام گیرد.

• جنس مواد: در انتخاب جنس مواد مورد استفاده در مبلمان باید به سلیقه بازار هدف توجه کرد. معمولاً مشتریان داخلی و ایرانی مبلمانی از جنس چوب و پارچه را انتخاب می‌کنند، اما هنگام طراحی مبلمان با هدف توسعه صادرات باید در نظر گرفت که انتخاب مشتری هدف خارجی، چه مواد اولیه‌ای است.

نقش ایجاد جو رقابتی در پیشرفت طراحی مبلمان

در حال حاضر صنعت مبلمان یکی از رقابتی‌ترین صنایع در سطح جهانی است. تا سال‌ها پیش در نمایشگاه‌های بین‌المللی که برای نمایش و عرضه تولیدات صنعت چوب و مبلمان برگزار می‌شود صرفاً رقابت ملی در زمینهٔ ماشین‌آلات و ابزار و لوازم اولیه مورد نیاز برای تولید مبلمان مطرح بود. در حالی که در سال‌های اخیر، طراحی مبلمان به یکی از عوامل اصلی برتری تولیدکنندگان مبلمان بر یکدیگر شده است.

ایجاد جو رقابتی در بین تولیدکنندگان در دراز مدت باعث بهره‌وری بیشتر در واحدهای تولیدی می‌شود. در صورت وجود رقابت در بازار تولیدکنندگان واقعی برای بقاء خود، در بالا بردن کیفیت، افزایش تولید به منظور کاهش هزینه‌ها و در نهایت کاهش قیمت تلاش خواهند کرد که این هم به نفع مصرف‌کننده و هم در توسعه‌ی صنعت مبلمان مؤثر است. حالا که اهمیت طراحی مبلمان در دنیای صادرات مبلمان مشخص‌شده است، ایجاد جو رقابتی در صنعت مبلمان می‌تواند به پیشرفت طراحی مبلمان و در نتیجه افزایش صادرات مبلمان کمک کند.

رابطه صنایع جانبی با افزایش صادرات مبلمان

تولید و صادرات مبلمان علاوه بر صنعت تأمین مواد اولیه چوبی به صنایع جانبی مانند صنایع تولید یراق‌آلات و پلیمری، رنگ و رزین، نساجی، شیشه‌سازی، واحدهای تولید چرم طبیعی و مصنوعی نیز وابسته است. در صورتی که این صنایع جانبی قدرتمند شده و توسعه یابند، طراحی مبلمان و در نتیجه صادرات مبلمان نیز افزایش خواهد یافت. یکیدیگر از مشاغل جانبی که باید آن را برای افزایش صادرات محصولات چوب و مبلمان به بازارهای منطقه‌ای و جهانی توسعه داد، مشاغل مربوط به فناوری تولید، بسته‌بندی، طراحی و حمل‌ونقل است. در کنار این مشاغل، تمرکز بر بازاریابی آفلاین و آنلاین نیز می‌تواند زمینه را برای افزایش صادرات مبلمان فراهم کند.

اهمیت توسعه پایدار در افزایش صادرات مبلمان

یکی‌دیگر از شاخص‌های مؤثر در طراحی مبلمان با هدف توسعه صادرات توجه به توسعه پایدار است. رشد بدون کنترل صنعت مبلمان و مصنوعات چوبی منجر به ناپایداری تولید این مصنوعات از نظر اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی می‌شود. تولید صنعت مبلمان در حال حاضر به یکی از مهم‌ترین شاخه‌های صنعتی مولد اشتغال و ثروت در درون کشورهای در حالی که توسعه و نیز یکی از شاخه‌های مهم تجارت بین‌الملل تبدیل شده است. این صنعت حدود 2 درصد از مبادلات تجاری جهان را به خود اختصاص داده است و هر سال میزان آن افزایش می‌یابد. (محبی و همکاران، 1389) کاهش مضرات تولید مبلمان نیازمند طراحی پایدار مبلمان است. منظور از طراحی مبلمان پایدار این است که تا جای ممکن از محصولات و روندهایی در طراحی استفاده نماییم که چرخه بازیافت آن‌ها طولانی نباشد.

پایداری اقتصادی صنعت مبلمان

یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها هنگام طراحی مبلمان با هدف افزایش صادرات، پایداری و ثبات اقتصادی کشور است. سرمایه‌گذاران در سال‌های اخیر به علت نبود امنیت مالی به دلایل مختلف مانند عدم ثبات قیمت مواد اولیه، در صنعت مبلمان ایران سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. دولت می‌تواند با اجرای راهکارهایی مثل پشتیبانی تولید با وام‌ها و بیمه‌های مفید و طولانی‌مدت، رعایت عدالت مالیاتی یا معافیت‌های مالیاتی برای تولیدکنندگان، کنترل دقیق صادرات و واردات مبلمان و کنترل قیمت‌ها، خیال سرمایه‌گذاران را راحت کند. همچنین ایجاد جو رقابتی که به آن اشاره کردیم نیز می‌تواند در این زمینه هم مؤثر واقع شود.

سخن پایانی:

متأسفانه بازار داخلی صنعت مبلمان در حال تصاحب به دست محصولات خارجی چین، ترکیه و مالزی است و بدون توجه به طراحی مبلمان دست تولیدکنندگان ایرانی از بازار داخلی و خارجی مبلمان کوتاه خواهد ماند. به گزارش اتحادیه صادرکنندگان مبلمان منزل و اداری در سال 1388، سهم ایران از تجارت جهانی مبلمان فقط 2/0 درصد است، به عبارتی به ازای هر 10000 مبلمانی که در سطح دنیا صادر می‌شود فقط 2 مبل ایرانی وجود دارد! لذا توجه به المان‌های رنگ، فرم و جنس مواد، استفاده از هنر بومی و ایرانی در طراحی مبلمان و ایجاد جو رقابتی و توسعه پایدار اقتصادی که نیازمند کمک و حمایت‌های دولت است در این برهه زمانی بیش از هر زمانی اهمیت دارد.

علاوه بر این، استفاده از مواد بومی در تولید مبلمان می‌تواند سبب توسعه پایدار و در نتیجه افزایش صادرات مبلمان ایرانی به بازارهای منطقه‌ای و جهانی باشد. ما در مجموعه ثرمه ایرانیان با هدف افزایش صادرات و بهبود تولیدات ایرانی در زمینهٔ تولید مواد خام مصرفی تولیدکنندگان مبلمان فعالیت می‌کنیم. امید است که با بهره‌گیری و اجرای نتایج این پژوهش و پژوهش‌های مشابه در مسیر توسعه صنعت مبلمان ایرانی گام برداریم. برای کسب اطلاعات بیشتر از محصولات تولیدی و محصولات بازرگانی مجموعه ثرمه ایرانیان کلیک کنید.


برای نگارش این مقاله از منبع انجمن صنفی مبلمان و دکوراسیون کمک گرفته شده است.

نویسنده: آیدا رنجبر