چقدر تا صادرات مبلمان ایرانی به جهان فاصله داریم؟
افزایش قیمت محصولات مبلمان در غرب به دلیل هزینه‌های بالای نیروی کار به عمده‌فروشان انگیزه کافی داده است تا این نوع مبلمان را از مکان‌هایی که نیروی کار ماهر دارند و محصولات متنوع را با هزینه‌های پایین ارائه می‌دهند، وارد کنند. به همین جهت در دهه‌های اخیر، بخش شرقی آسیا در حوزه صادرات بسیار خوش درخشیده است. به‌ویژه چین که با مدیریت هزینه‌ها توانسته است انواع مختلف مبل را با قیمت پایین تولید و عرضه کند. پاسخ به این پرسش که جایگاه ایران در میان کشورهای آسیایی تولیدکننده و صادرکننده مبلمان کجاست، نیازمند بررسی آمارها و شناخت موفق‌ترین کشورها در این زمینه است. در این مقاله قصد داریم با نگاهی جزئی‌تر شرایط ایران را در مقایسه با سایر کشورهای مطرح آسیایی درزمینهٔ صادرات مبل بسنجیم.
4 تا از موفق‌ترین کشورهای آسیایی در صادرات مبلمان
واقعیت این است که تا زمانی که نقاط ضعف و قوت موفق‌ترین کشورها را در عرصه صادرات ندانیم، هرگز نمی‌توانیم در رتبه‌بندی‌های جهانی آن‌ها را پشت سر بگذاریم. 4 کشور زیر از قدرتمندترین کشورهای صادرکننده مبلمان در آسیا هستند:
- چین
واقعیت این است که چین صرف‌نظر از محصول، بازار صادرات جهانی را تحت سلطه درآورده است. تنها در سال 2018، حدود 38 درصد از تجارت جهانی مبلمان از چین تأمین‌شده است. چین، نه‌تنها نیاز جمعیت میلیاردی خود به مبلمان را رفع کرده بلکه بیش از 40 درصد صادرات مبلمان فلزی جهان را در دست دارد. به‌طورکلی، این امر با تعداد بی‌شمار کارخانه‌های مبلمان با ماشین‌آلات مطابق با استاندارد و همچنین نیروی کار زیاد و متخصص در این کشور ممکن می‌شود. بااین‌حال، نقطه‌ضعف چین در صادرات این است که به دلیل جنگل‌زدایی بی‌رویه، مجبور است نیمی از چوب و مواد اولیه موردنیاز این صنعت را وارد کند.
یکی دیگر از نقاط قوت مشترک میان تمام کشورهای آسیایی موفق در حوزه صادرات مبل، برگزاری نمایشگاه‌های مبلمان به‌صورت سالانه است. نمایشگاه بین‌المللی مبلمان چین (CIFF) دو بار در سال در ماه مارس، نمایشگاه شانگهای و سپتامبر در کانتون (گوانگژو) برگزار می‌شود. وسعت این نمایشگاه و علاقه جهانی آن نه‌تنها سازندگان مبلمان از چین را به خود جلب می‌کند، بلکه تولیدکنندگان کشورهای دیگر را نیز به دنبال گسترش تجارت خود می‌کند. نمایشگاه بزرگ دیگر نمایشگاه واردات و صادرات چین است که دو بار در سال در گوانگژو برگزار می‌شود.
- ویتنام
ویتنام دومین صادرکننده بزرگ مبلمان آسیا است و ششمین سهم از تولید صادرات مبلمان در جهان را به خود اختصاص می‌دهد. حدود 1500 تولیدکننده صادراتی در ویتنام وجود دارد که به‌طور تخصصی سال‌هاست بر روی مبلمان فضای باز تمرکز دارد. بااین‌حال، در سال‌های اخیر ویتنام با هدف افزایش تولیدات خود در انواع دیگر مبلمان، مبالغ قابل‌توجهی را برای تأمین ماشین‌آلات سنگین اختصاص داده است. نقطه‌ضعف ویتنام در صادرات مبل نیاز این کشور به واردات محصولات خام اولیه است. نمایشگاه بین‌المللی مبلمان و لوازم‌خانگی سالانه ویتنام (VIFA Exp) و چوب ویتنام برجسته‌ترین نمایشگاه‌هایی هستند که این کشور سالانه برگزار می‌کند.
- اندونزی
اندونزی بیش از 20 سال است که در صدر صحنه صادرات مبلمان بین‌المللی حضورداشته است. طیف انواع محصولات آن به‌طور گسترده‌ای متفاوت است. بااین‌حال، اکثریت‌قریب‌به‌اتفاق محصولات از چوب ساخته‌شده‌اند، اگرچه اندونزی نسبتاً کمتر مبلمان چوبی آشپزخانه و مبلمان اداری چوبی تولید می‌کند.
نقطه قوت این کشور داشتن نیروی کار متخصص و ارزان و همچنین حمایت‌های گسترده دولت این کشور از تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان درزمینهٔ مالیات است. نکته حائز اهمیتی که باید از آن درس گرفت این است که اندونزی هرچند از الگوهای تعیین‌شده نمایشگاه مبلمان میلان پیروی می‌کند اما به طرز فوق‌العاده‌ای سبک و سلیقه محلی و سنتی خود را در تولیداتش پیاده می‌کند. نقطه‌ضعف اندونزی هم مانند بسیاری از کشورهای صادرکننده مبلمان کمبود چوب و روند سریع جنگل‌زدایی در این کشور است که باعث نیاز به واردات می‌شود. برگزاری سالانه نمایشگاه IFEX در جاکارتا رویداد شاخص صنعت مبلمان اندونزی است.
- مالزی
مالزی با تولید کم‌هزینه سهم خوبی از بازار صادرات مبل را به خود اختصاص داده است. بااین‌حال بسیاری از تولیدکنندگان مالزیایی مسیر خود را تغییر داده‌اند تا از طریق طراحی و برندسازی به ارزش مبلمان این کشور بیفزایند. در حال حاضر، مالزی سهم بزرگی از مبلمان چوبی اداری، آشپزخانه و اتاق‌خواب را تولید می‌کند. همچنین صندلی‌های روکش‌دار این کشور نسبتاً قوی و دارای مزیت رقابتی است.
مالزی به‌عنوان یک صادرکننده خالص چوب خام، سهم شیر خود را به هند صادر می‌کند. الوار موردنیاز غیربومی مالزی عمدتاً از استرالیا، بلژیک و سورینام وارد می‌شود. به‌طور طبیعی، به دلیل در دسترس بودن زیاد چوب، مبلمان چوبی محبوب‌ترین نوع تولید است. نمایشگاه بین‌المللی مبلمان مالزی در کوالالامپور در بزرگ‌ترین مرکز تجاری و نمایشگاهی آن برگزار می‌شود.
ایران و صادرات مبلمان، یک رویای دور یا یک واقعیت نزدیک؟
صنعت مبلمان یا تولید مصنوعات چوبی از دهه‌های گذشته همواره از سوی سازمان توسعه اقتصادی و همکاری سازمان ملل متحد (IEC) به کشورهای درحال‌توسعه به‌عنوان نمونه‌ای از صنعت زنجیره بازگشت زودهنگام که می‌تواند منجر به توسعه اقتصادی کشورها شود، پیشنهادشده است. این صنعت ضمن اجرای بخش قابل‌توجهی از استراتژی توسعه صادرات غیرنفتی کشور و کسب درآمدهای ارزی قابل‌توجه می‌تواند به دولت کمک کند تا مشکل اساسی جامعه یعنی بیکاری را حل کند.
بررسی‌های انجام‌شده در دهه گذشته نشان داده است که صادرات مبل راحتی ایران از 5 درصد به بیش از 15 درصد رسیده است و این روند به‌طور فزاینده‌ای نشان‌دهنده توسعه و ارتقای کیفیت و زیبایی محصولات مبلمان خارج از بازار ایران است.
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، حدود 226 واحد صنعتی تولیدکننده مبلمان با حدود 10000 نفر مشغول به کار برای بازاریابی در ایران هستند. همچنین بر اساس گزارش‌های اتحادیه درودگران تهران، 1573 کارگاه دارای مجوز درزمینهٔ صنعت چوب در تهران وجود دارد که حدود 117 هزار نفر در این کارگاه‌ها مشغول به کار هستند.
بر اساس تحقیقات انجام‌شده، 20 درصد از مصرف مبلمان مدرن در بازار ایران در اختیار تولیدکنندگان داخلی و 80 درصد مابقی از طریق واردات قانونی و غیرقانونی تأمین می‌شود. اگرچه در ایران کیفیت برخی از محصولات تولیدی به‌روز نیست، اما سرمایه‌گذاری در صنعت چوب ایران چشم‌اندازی روشن و امیدوارکننده دارد. بااین‌حال، سرمایه‌گذاری در صادرات مبل ایرانی باید آگاهانه انجام شود تا نتیجه‌بخش باشد. جدا از نقاط قوت مبلمان ایرانی و صادرات به کشورهای همسایه، هنوز هم نقاط ضعف متعددی در صنعت بازار مبلمان ایرانی به چشم می‌خورد که موجب شده‌اند فاصله چشمگیری با سایر کشورهای آسیایی در حوزه صادرات مبل داشته باشیم. موارد زیر به‌خوبی موانع پیشرفت صادرات مبلمان ایرانی را منعکس می‌کنند:
1. وابستگی زیاد به سایر صنایع برای تأمین مواد اولیه
2. موفق نبودن در تهیه مواد اولیه چوبی مطابق با استانداردهای بین‌المللی
3. گرانی مواد اولیه در کشور
4. مشکلات مربوط به پرداخت به تأمین‌کنندگان خارجی
5. وابستگی فنی و فناوری به خارج از کشور و کمبود دستگاه‌ها و ابزارآلات مناسب در کشور
6. ضعف تحقیق و توسعه در صنعت مبلمان
7. استفاده نکردن از استانداردهای به‌روز برای تولید محصولات
7. محدودیت در ارتباط صنعت مبلمان با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی
8. تعداد پایین تولیدکنندگان صنعتی
9. عدم یکپارچگی و همچنین عدم ادغام کارگاه‌های کوچک برای افزایش توان رقابتی صنعت.
10. ظرفیت تولید پایین کارگاه‌های تولید مبلمان
11. ناآگاهی از بازارهای هدف و ضعف در بازاریابی
12. حضور قدرتمند رقبای همسایه
تلاش در جهت رفع موانع بالا بدون شک موجب درخشش مبلمان ایرانی در سطح جهانی خواهد شد. علاوه بر این، توجه به نقاط ضعف کشورهای قدرتمند درزمینهٔ صادرات مبل (مانند نیاز به واردات مواد اولیه یا نداشتن برنامه مشخص برای جلوگیری از جنگل‌زدایی) و یافتن راه‌حلی برای موانع احتمالی پیش رو، می‌تواند سرعت پیشرفت کشور در این صنعت را افزایش دهد. شرکت ثرمه ایرانیان، سال‌هاست با هدف تأمین مواد اولیه موردنیاز تولیدکنندگان مبلمان ایرانی فعالیت می‌کند. واقعیت این است که ظرفیت صادرات مبل ایرانی بسیار بالاست البته اگر دست‌به‌دست هم داده و از ایده‌های نو حمایت کنیم. پیشنهاد شما برای طراحان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایرانی چیست؟ 
