تاریخچه مبلمان در جهان از گذشته تا امروز!
مطالعه و بررسی تاریخ گذشتگان نه‌تنها یک سرگرمی جالب بلکه یک وظیفه برای متخصصان حوزه‌های مختلف است. بررسی تاریخچه مبلمان در جهان به طراحان و فعالان صنعت مبلمان کمک می‌کند تا با ایده پردازی از گذشتگان گام جدیدی در دنیای هنر و صنعت مبلمان بردارند. مبلمان به تجهیزات و وسایل متحرکی گفته می‌شود که برای افزایش راحتی انسان طراحی و ساخته می‌شود. در تعریف دقیق مبلمان، هرگونه ابزار قابل جابه‌جایی که زندگی را برای انسان ساده‌تر کند، مبلمان نام دارد. شاید امروز صرفاً مبل و کاناپه در ذهن شما به‌عنوان مبلمان خطور کند اما حتی با بررسی تاریخچه مبلمان در دوره‌های پیش از میلاد هم مشخص می‌شود که مبلمان شامل وسایلی مانند تخت، کمد، صندلی و میز هم هست. بررسی تاریخچه مبلمان نشان می‌دهد که در طول سال‌ها، به‌ویژه در سال‌های مدرن، مفهوم مبلمان گسترده و متحول شده است؛ به‌طوری‌که امروز در طراحی مبلمان نه‌تنها به کاربردی بودن بلکه به زیبایی و تجمل هم در تولید و طراحی مبلمان اهمیت داده می‌شود. در این مقاله به بررسی سیر تکامل و تاریخچه مبلمان از گذشته تا به امروز می‌پردازیم. مبلمان در دنیای ما قبل تاریخ!
هنگامی‌که مردم کشاورزی را آموختند و در سکونتگاه‌های دائمی فصل جدیدی از زندگی خود را آغاز کردند، شروع به ساخت مبلمان کردند. کشاورزان عصر حجر یا دوره نوسنگی در کلبه‌های سنگی با سقف‌هایی از استخوان نهنگ و چمن زندگی و از مبلمان سنگی مانند کمد و تخت استفاده می‌کردند. شواهد و بررسی‌های تاریخچه مبلمان نشان می‌دهد که اولین مبلمان جهان حدود 2500-3100 سال قبل از میلاد مسیح در اورکنی اسکاتلند ساخته شده است. به دلیل کمبود چوب در اورکنی، مردم Skara Brae اولین نسل مبلمان در تاریخ را با سنگ ساخته بودند.
مبلمان مصر باستان
شرایط آب و هوایی بیش‌ازحد خشک مصر از هزاره سوم قبل از میلاد برای حفظ مواد آلی عالی است. به لطف این شرایط، مبلمان مصر باستان روی مقبره‌ها، سنگ‌نوشته‌ها و کتیبه‌ها حفاری و در تاریخ ثبت‌شده است. تاریخچه مبلمان مصر نشان می‌دهد که در قرن 9 یا 8 قبل از میلاد، مبلمان اشراف مصر شامل تخت، صندلی، کمد، صندوقچه و میز بوده است. مواد اولیه مبلمان مصر باستان شامل چوب و سنگ بوده است. صندلی‌های سنگی با بالش‌های چوبی، تصویری واضح و ثبت‌شده در مقبره‌های ملکه‌ها و فرعون‌هاست که سبک مبلمان آن دوران را نشان می‌دهد. البته در آن زمان مردم عادی در خانه‌های ساده‌تری که از گل ساخته شده بودند، زندگی می‌کردند. برای فقرا مبلمان بسیار ابتدایی بود. آن‌ها نیمکت‌های آجری دور دیوار می‌نشستند و از صندوقچه‌هایی از جنس نی یا میخ‌های چوبی روی دیوارها برای نگهداری اشیا استفاده می‌کردند.
مبلمان یونان و روم باستان
طراحی مبلمان یونان باستان را می‌توان به هزاره دوم قبل از میلاد برگرداند. طرح‌های مبلمان یونان باستان نه‌تنها با نمونه‌هایی که هنوز وجود دارند، بلکه با تصاویری از آن‌ها که در گلدان‌های یونانی به تصویر کشیده شده، در تاریخ ثبت‌شده است. در سال‌های 1738 و 1748 در حفاری‌های هر کولانیوم و پمپئی، مبلمان رومی کشف شد. به لطف خاکسترهای حاصل از فوران کوه وزوویوس، این مبلمان قدیمی رومی از سال 79 پس از میلاد تا زمان حفاری آن در قرن هجدهم سالم ماند تا امروز پرده ابهام از تاریخچه مبلمان یونانی کنار برود. این مبلمان اولیه بسیار تحت تأثیر مبلمان مصریان باستان با شکلی سفت، مستطیلی و نامرغوب بود. در قرن 4 و 5، زمانی که یونانیان سبک خاص مبلمان خود را توسعه دادند، مبلمان به شکل منحنی‌تر و راحت‌تر ساخته شد. مردم عادی یونان از کاناپه‌هایی چوبی که روی آن‌ها طناب یا حصیر قرار می‌گرفت به‌عنوان مبلمان استفاده می‌کردند.
در روم، افراد ثروتمند از تجملاتی مانند موزاییک و در مناطق سردتر امپراتوری روم شیشه‌های رنگی در پنجره‌ها و حتی نوعی گرمایش مرکزی به نام هیپوکاست لذت می‌بردند. رومی‌های ثروتمند در خانه‌های خود نقاشی‌های دیواری هم داشتند. تمام مبلمان ثروتمندان رومی از جنس چوب بلوط و کنده‌کاری‌شده بود.
مبلمان در قرون‌وسطی
مبلمان از 500 تا 1500 پس از میلاد یا «مبلمان قرون‌وسطایی»، بسیار ساده بود. حتی در خانواده‌های ثروتمند صندلی نادر بود. بیشتر مردم روی چهارپایه یا نیمکت می‌نشستند. افراد ثروتمند میز و صندوقچه‌های بزرگی برای نگهداری وسایل خود داشتند. خانه‌های افراد ثروتمند با ملیله‌های پشمی یا کتانی رنگ‌آمیزی شده بود. در قرون‌وسطی مبلمان (برای ثروتمندان) معمولاً از بلوط ساخته می‌شد. برجسته‌ترین ویژگی مبلمان ثروتمندان حکاکی حاشیه صندلی‌ها و تخت‌ها بود. فرم مبلمان نیز عمدتاً مربع یا مستطیل با خطوط منحنی یا دایره‌ای بسیار کم بود.
تاریخچه مبلمان در دوره رنسانس
همراه با هنرهای دیگر، رنسانس ایتالیایی قرن چهاردهم و پانزدهم تولدی دوباره در طراحی مبلمان بود که اغلب از سنت یونانی-رومی الهام گرفته شده بود. با شروع قرن پانزدهم، رنسانس فرهنگی مشابهی در شمال اروپا، به‌ویژه در هلند، بلژیک و شمال فرانسه رخ داد. طراحی مبلمان دوره رنسانس به‌طور مشخص با طرح‌های قرون‌وسطی متفاوت بود و با طرح‌های مجلل و غالباً طلاکاری شده مشخص می‌شد که غالباً انبوهی از تزئینات گل، گیاهی و طوماری را در خود جای می‌داد.
مبلمان قرن شانزدهم
در قرن شانزدهم زندگی برای ثروتمندان راحت‌تر شد. مبلمان فراوان‌تر از قرون‌وسطی بود، اما هنوز ابتدایی بود. در یک خانواده ثروتمند، معمولاً مبلمان از بلوط ساخته می‌شد و سنگین و عظیم بود. انتظار می‌رفت مبلمان قرن شانزدهمی برای نسل‌ها دوام بیاورند. اگر تاریخچه مبلمان در آن دوران را بررسی کنید و خودتان را در آن دوران تصور کنید، احتمالاً انتظار داشتید سبک مبلمان آن زمان تا دوران فرزندان و حتی نوه‌هایتان ادامه پیدا کند. تخت‌خواب‌های راحت در قرن شانزدهم بیشتر و بیشتر رایج شد و تعداد فزاینده‌ای از افراد طبقه متوسط به‌جای تشک‌های کاهی روی تشک‌های از جنس پر می‌خوابیدند. در قرن شانزدهم، صندلی‌ها و دیوار کاغذی نسبت به قرون‌وسطی رایج‌تر اما همچنان گران بود. حتی در خانه‌های طبقات بالا، کودکان و خدمتکاران روی چهارپایه می‌نشستند. البته فقرا باید به چهارپایه و نیمکت بسنده می‌کردند! در طول قرن شانزدهم پنجره‌های شیشه‌ای و دودکش هم بین ثروتمندان بسیار رایج‌تر شدند. هیچ‌یک از پیشرفت‌ها در زمینهٔ مبلمان قرن شانزدهم برای فقرا اعمال نشد. آن‌ها در کلبه‌های ساده با یک یا دو اتاق زندگی می‌کردند و اثاثیه‌شان بسیار ساده و در حد یک نیمکت، چهارپایه، میز و صندوقچه‌های چوبی بود. آن‌ها روی تشک‌های پُر از نی یا خار می‌خوابیدند.
مبلمان قرن هفدهم
در اواخر قرن هفدهم مبلمان برای ثروتمندان راحت‌تر و بسیار زیباتر تزئین شد. در اوایل قرن هفدهم مبلمان ساده و سنگین و از جنس بلوط، چوب گردو و ماهون بود. تزئینات مبلمان هم به صورت منبت‌کاری و با استفاده از مروارید بود. در این قرن لاک به انگلستان رسید و قطعات مبلمان با لاک در رنگ‌های روشن پوشیده شده بودند. در اواخر قرن هم قفسه کتاب به مبلمان اضافه شد.
مبلمان قرن هجدهم
در قرن هجدهم، ثروتمندان دارای مبلمان راحتی بودند. آن‌ها مبلمان زیبایی داشتند که برخی از آن‌ها روکش یا منبت‌کاری شده بود. طبق معمول اثاثیه برای فقرا ابتدایی و کم بود. بررسی تاریخچه مبلمان در قرن هجدهم نشان می‌دهد طراحی مبلمان در این دوره به‌سرعت شروع به توسعه کرد، اگرچه برخی از سبک‌ها عمدتاً متعلق به یک ملت بودند، مانند پالادیانیسم در بریتانیای کبیر یا لویی کوئینز در مبلمان فرانسوی، سبک‌های دیگری مانند روکوکو و نئوکلاسیک در سراسر اروپای غربی رایج بودند. همه مبلمان قرن هجدهم، اعم از آمریکایی، بریتانیایی یا فرانسوی، سبک ساخت‌وساز مشابهی داشتند که کاملاً متمایز از سبک مبلمان تولید انبوه در قرن نوزدهم است.
تاریخچه مبلمان قرن نوزدهم
در دوران ملکه ویکتوریا اشراف و خانواده‌های بزرگان در خانه‌های بسیار راحت زندگی می‌کردند. اگرچه خدمتکاران آن‌ها در محله‌های تنگ و اغلب در اتاق زیرشیروانی زندگی می‌کردند. قرن نوزدهم با انقلاب صنعتی که باعث تغییرات عمیقی در جامعه شد، شناخته می‌شود. با افزایش جمعیت شاغل در شهرها و ظهور طبقه جدیدی از خریداران ثروتمند مبلمان برای اولین بار در این قرن مبلمان به تولید انبوه رسید. با استفاده از فناوری تولید انبوه، پیوند دادن زیورآلات به انواع مبلمان امری ساده بود و به همین جهت مبلمان قرن نوزدهم بسیار هنرمندانه و با جزئیات بود. سبک‌های گوتیک، نئوکلاسیک و روکوکو در مبلمان این قرن بسیار زیاد به چشم می‌رسید. سبک مبلمان آرت نو و باهاوس نیز در این قرن بسیار محبوب بود. بااین‌حال همچنان فقرا مبلمانی ساده داشتند و روی کاه می‌خوابیدند.
تاریخچه مبلمان قرن بیستم
اوایل قرن بیستم در آمریکا مبلمان در مقایسه با طراحی‌های هنری و فانتزی و دقیق، اصولی‌تر و اساسی‌تر و بر اساس ضرورت ساخته می‌شد. کمدهای ساده برای نگهداری وسایل و صندلی‌ها و چهارپایه‌های ساده برای نشستن اغلب از چوب‌هایی مانند گیلاس یا گردو ساخته می‌شدند زیرا به‌راحتی با فرآیند بخار خم می‌شدند. در طول قرن بیستم، مبلمان مردم عادی از نظر کیفیت و طراحی بسیار بهبود یافت و سبک مبلمان آرت دکو معرفی و بسیار محبوب شد.
مبلمان مدرن
سبک مبلمان مدرن پس از جنگ جهانی دوم که برگرفته از سبک‌های ساده باهاوس و آرت دکو بود، با استفاده از مواد ساخته شده در طول جنگ ازجمله تخته چوبی چندلایه، پلاستیک و فایبرگلاس به وجود آمد. در مبلمان مدرن، چوب‌های طلاکاری شده تیره، حکاکی شده و پارچه‌های پرنقش‌ونگار جای خود را به‌سادگی و هندسه درخشان فلز جلا داد. اشکال مبلمان مدرن به دنبال تازگی، اصالت، نوآوری بود. این علاقه به مواد و روش‌های جدید و بدیع، ترکیب خاصی از رشته‌های فناوری و هنر را ایجاد کرد. استفاده از مواد جدید، مانند فولاد در اشکال مختلف آن؛ تخته سه لا و پلاستیک‌های قالب‌گیری شده، در ایجاد طرح‌های جدید مبلمان مؤثر بودند. پس‌ازآن زمانی که مردم تا حدودی به عوارضی که مواد اولیه تولید مبلمان ممکن است بر محیط‌زیست وارد کنند، آگاه شدند و می‌توان گفت تاریخچه مبلمان پسا مدرن و دوستدار محیط‌زیست به این دوره یعنی حدود سال 1960 میلادی برمی‌گردد. در این دوران مبلمان از جنس بامبو طرفداران زیادی پیدا کرد. پس از آن از دهه 1970 به بعد طرح‌های امروزی و معاصر مبلمان محبوب شدند که در آن‌ها از آهن و آلومینیوم بیشتر از قبل استفاده می‌شود.
آینده صنعت مبلمان به کجا می‌رسد؟
بررسی تاریخچه مبلمان نشان می‌دهد که مبلمان در طول قرن‌ها کاربردی‌تر و راحت‌تر شده است. پیش‌بینی و حدس ما این است که در نتیجه افزایش استفاده از مواد اولیه‌ای مانند چوب، آهن و آلومینیوم و تولید انبوه مبلمان که منجر به این شده است که صنعت مبلمان یکی از صنایع اصلی کشورهای درحال‌توسعه باشد، بعید و دور از ذهن نیست که سبک مبلمان دوباره به مبلمان کاربردی و دوستدار محیط‌زیست بازگردد. این حدس در سال‌های اخیر و به لطف پاندمی کرونا بیش‌ازپیش قوت گرفته و می‌توان گفت اکنون به واقعیت صنعت تولید مبلمان تبدیل‌شده است. شما چطور فکر می‌کنید؟ تصور شما از آینده صنعت مبلمان چیست؟
